က်ြန္ေတာ္၏ ေဆးၿမီးတို မွတ္စုမ်ား

• နားကိုက္..........မီးကြင္းဂမုန္းကို မီးကင္ၿပီး အရည္ညစ္၍ နားထဲထည့္ပါ။ခဏၾကာလွ်င္ ေစာင္း၍ ၿပန္ထုတ္ပါ။ နာရီပိုင္းအတြင္း ေပ်ာက္ကင္းပါသည္။
• နားကိုက္နာၿပည္ယို...........ေငြပန္းဥကို မီးကင္၍အရည္ညစ္ပါ။ရလာေသာအေရနွင့္ ေက်ာက္ခ်ဥ္နွင့္ေသြး၍ နားထဲထည့္ပါ။လွ်င္ၿမန္စြာ ေပ်ာက္ကင္းေစပါသည္။
• ဆီခ်ိဳေရာဂါ..............ဥသွ်စ္ရြက္ၾကမ္း လက္တစ္ဆုပ္နွင့္ ထန္းလၽက္(၃)က်ပ္သား ေရာ၍ သံုးခြက္တစ္ခြက္ က်ိဳးေသာက္ပါ။ရက္ပိုင္အတြင္ေပ်ာက္၏။
• ႈငွက္ဖ်ားၿဖတ္ေဆး...........လက္ဖက္စို(၅)က်ပ္သား၊ငရုတ္ေကာင္းေစ့(၄၅)ေစ့ တို့ကိုညက္ေအာင္ေထာင္ ငရုတ္ေကာင္းခန့္ (၄၅)လံုး လံုးပါ။နံက္ ၊ည (၃)လံုးစီေသာက္ပါ။(၇)ရက္နွင့္တစ္နံက္ေသာက္ပါ။ ငွက္ဖ်ားမ်ိဳးစံု ေပ်ာက္၏။
• အနာဝင္ေဆးနည္း......(၁)ခံုညင္းဆံကို မီးဖုတ္၍ ဆားခတ္ၿပီးလွ်င္ ေရေအးနွင့္ေသာက္ပါ။(သို့မဟုတ္) (၂)အုန္းရည္အတြင္ ငရုတ္ေကာင္း အနည္းငယ္ထည့္၍ ေသာက္ပါ။
• အနာၿမစ္ၿဖတ္ ေဆးနည္း......ပဒိုင္းသီး ၊ ေလးညွင္း ၊ဇာတိပၹိဳလ္သီး ၊လက္ခ်ား အမွ်စီအမွုန္ၿပဳ နွမ္းဆီႏွင့္ ေတၿပီး အနာမွာ အံုပါ။ အနာၿမံဳရွိက အၿမစ္က်ြတ္ထြက္၏
• အနာမီးေဆးနည္း........ရုန္းေခါက္ ၊ဆူးခ်ဥ္ၿမစ္ ၊ ဆီးၿမစ္တို့ကို အနာေပၚတြင္လိမ္းၿပီး ရွားေစာင္းလက္ ပတ္အေစးကို အနာေပၚတင္ပါ။
• အနာဖက္ခြက္ ေဆးနည္း.........(၁)တမာရြက္တစ္ဆုပ္ကို ပတဲေကာၾကီးအရည္ အနည္းငယ္ ထည့္၍ ၿပာခ်ၿပီး ဒုတၳာ တစ္ၿပားသားခန့္ထည့္ကာ ေရနံေခ်းနွင့္ ေဖ်ာ္ၿပီလိမ္းပါ။ (၂)ပိတ္ခ်င္းတပင္တိုင္ၿမစ္ကို ေသြး၍လိမ္းပါ။ (၃)ရွားၿဖဴသီးကို သေဘာၤၾကက္ဆူေစးနွင့္ ေသြး၍ လိမ္းပါ။ (အဆင္ေၿပေသာနည္းသံုးနိုင္ပါသည္။)
• အနာပဆုတ္ေဆးနည္း............(၁)ပိႏၷဲေပါက္ ၊ ၾကာဟင္းခါးရြက္ကို ၾကိတ္မွန္ဆီေရာၿပီ ဖြဲမီးနွင့္ခ်က္၍ အနာကို သုတ္လိမ္းေပးပါ။ (၂)ဆီးၿဖဴသီးကို ၾကိတ္၍အံုေပးပါ။
• မွတ္ခရု ေဆးနည္း..............သွ်ိသွ်ားသီး မီးဖုတ္ၿပာကို ဆီနွင့္ေဖ်ာ္၍ ပြတ္ပါ။ တစ္နည္း...လင္းေန ၊ ၾကဇု ၊ ပန္းနု အမွ်စီၾကိတ္၍ ပ်ားရည္နွင့္ တိုက္ပါ။
• မ်က္စီယား ေဆးနည္း...............မယားသိမ္ ၊ ငုစပ္ေခါက္ ၊ ေက်ာက္ခ်ဥ္ တို့ကို ပုန္းရည္နွင့္အမွ်စီ ေသြး၍ ခတ္ပါ။
• ေမြးက်ြတ္နာေပ်ာက္ေဆးနည္း..................ဆင္စြယ္ ၊ ရသာစဥ္းေက်ာက္နွစ္ပါးေသြး၍ လိမ္းပါ။
• ပန္းနာေဆးနည္း.............ေလညွင္း၂က်ပ္၈ပဲ၊ ကရေဝးရြက္၂က်ပ္၈ပဲ၊ အမွူန္ၿပဳ ၍ ပ်ားရည္နွင့္ နံနက္ည ဆီးကင္းခန့္စားပါ။
• ေခြးရူးကိုက္ ေဆးနည္းမ်ား..............(၁)။ၾကကဆူရိုးနီၿမစ္နွင့္ ထန္းလွ်က္ကို ၾကိတ္၍ ဝေအာင္စားပါ။ (၂)။ၾကိဳ့ေစ့ ၊ၾကက္ဆူေစ့ ၊ ထန္လွ်က္တို့ကို အမွ်စီၾကိတ္၍ ဆီႏွင့္ ခ်က္စားပါ။ (၃)။ရွိန္းခို ၊ ၿမင္းသီလာ ၊ ေဆးဒန္း အမွ်စီကို ရွားေစာင္းၾကီးအေစ့နွင့္ ၾကိတ္၍ ကိုက္ရာကို သုတ္လိမ္းၿပီး သံနွင့္ေပါက္ပါ။ (၄)။ပန္းတိုင္(ပဒိုင္း) ၊ ရြက္အစိမ္းကို ေထာင္းၾကိတ္၍ အရည္ကို စစ္ၿပီး က်န္အရြက္အဖတ္ ၅မတ္၊ ေထာပတ္ ၅မတ္၊ ႏြားနို့စိမ္း ၅မတ္ ၊ တင္လဲ ၅မတ္၊ ၎၄ပါးအရည္ ၅က်ပ္သားကို ကိုက္စတစ္ၾကိမ္ ၊ ေနာက္၃ရက္ တစ္ၾကိမ္ ၊ ေနာက္၃ရက္ တစ္ၾကိမ္ ၊ေပါင္း၃ၾကိမ္ေသာက္ပါ။ (၅)။အုန္းသီးတစ္လံုး(ငယ္ငယ္) တြင္ ထန္းလွ်က္ အၿပည့္ထည့္၍ ေနခ်င္း ကုန္ေအာင္ စားပါ။ (ၾကိဳက္ရာ နည္းကိုသံုးပါ။)
• ေၿခဖဝါးကြဲ ေဆးနည္း..........ကြမ္းတစ္ယာကို ပုန္းရည္နွင့္ ၾကိတ္၍ လိမ္းပါ။
• ေခ်ာင္းဆိုးေသြးပါေဆးနည္း.........သဇင္ဥ ၊ ကြမ္းရြက္ ၈ပဲ ၊ မွန္ေရာင္သၾကား၂က်ပ္သား ၊ ေၾကေအာင္ ၾကိတ္၍ ညနံနက္ ဆီးကင္းခန့္ စားပါ။
• ၾကြက္နို့ေဆးနည္း...........စိန္ ၊ ကနခို ၊ ရွားေစာင္းေစး အမွ်ၾကိတ္၍ ၾကြက္နို့ထိပ္ေဖာက္ၿပီးတင္ပါ။
• ကင္းဆိပ္နိုင္ေဆး.............ကေဆာ့ၿမစ္ကို ၿဖစ္ေစ ၊ ေၾကာင္ပန္းၿမစ္ကို ၿဖစ္ေစ ၊ သမန္းၿမက္, ေဖာင္းၿမက္ ကို ၿမစ္ၿဖစ္ေစ ညက္စြာ ဝါး၍ အကိုက္ခံရသည္ေနရာမွာ သုတ္လိမ္းပါ ကင္းဆိပ္မ်ိဳးကို ပယ္ေဖ်ာက္၏
• ကင္းကိုက္......က်ည္းရြက္ကို ၾကိတ္၍ အံုပါ။
• ကိုယ္လက္ေဖာေရာင္ ေဆးနည္း...............မုန္ညက္ ၊ ထနး္လွ်က္ နွစ္မ်ဳိးကို ထံုးက်က္တက္ေရနွင့္ ေဖ်ာ္ေသာက္ပါ။
• ကိုယ္ေရာင္ ေဆးနည္း..............ခံတက္ေခါက္ ၊ ေဖ်ာက္ဆိပ္ၿမစ္ ၊ နႏြင္းစိမ္း သံုးပါးကို အမွ်စီေသြး၍ လိမ္းပါ။
• ကေလးသန္ခ်ေဆးနည္း..............ဇာေရြးၿဖဴဆံ ၁က်ပ္သား ၊ ေပါက္ေစ့ ၁က်ပ္သား ၊ အိပ္ေမြ့သီး၁က်ပ္သား ငရုပ္ေကာင္း ၁က်ပ္သား ၊ ကနခိုဆံ ၁က်ပ္သား ၊ ၾကိတ္၍ ေရြးေစ့ခန့္လံုး၍ ကေလးကို တိုက္ပါ။
• ၾကိဳ့ထိုးေဆးနည္း.................သစ္ၾကံပိုးကို ဆားနွင့္ ပ်စ္ပ်စ္ေသြး၍ လွ်ာကို ပြတ္ပါ။ ေနာက္တစ္နည္း...ၾကက္သြန္နီကို ထန္းလွ်က္နွင့္ နိုင္းခ်င္းၾကိတ္၍ စားပါ။ ေနာက္တစ္နည္း.....သူငယ္စား ငွက္ေပ်ာသီးအစိမ္းကို စားပါ။
• နွာပိတ္လွ်င္..............လက္ခ်ားကို ၾကိတ္၍ ရွူပါ။
• ပဒိုင္သီး အဆိပ္ေၿဖဆးနည္း.................ပဒိုင္သီးစားမိေသာ္ အမဲေၿခာက္ဖုတ္ကိုစားပါ။ ထန္လွ်က္ကို ပ်ားရည္နွင့္ ေဖ်ာ္၍ ေသာက္ပါ။
• ပုတ္သင္ကိုက္ေဆးနည္း................ဆီးၿမစ္ကို ခ်င္းစိမ္းေရႏွင့္ ေသြး၍ လိမ္းပါ။
• ပင့္ကူကိုက္ေဆးနည္း...........ဆန္ကိုေလွာ္၍ ဝေအာင္စားပါ။ ၾကခတ္ဝါးေခါင္းကို ေသြး၍ လိမ္းပါ။
• မီးေလာင္နာ ေဆးနည္း..............မီးေလာင္ၿပီး အၿမန္ဆံုး ငရုတ္ေကာင္းမွုန့္ နွမ္းဆီပ်စ္ပ်စ္ေဖ်ာ္၍ လိမ္းပါ။
• မ်က္စီခုလုၿဖစ္ေနေသာ..............မက္လင္သီး ၊ မရန္းသီးစိမ္း ၊ နွစ္ပါးအေလး ေက်ာက္ခ်ဥ္နွင့္ ၾကက္သြန္ၿဖဴရည္နွင့္ ေသြး၍ ခတ္ပါ။
• မိတ္ေဆးနည္း...............မိတ္ေပါက္လွ်င္ ထံုးနႏြင္းေရတြင္ ကင္ပြန္း ၊ ကင္ပလင္း ၊ ၾတိကဋုဳတ္သံုးပါး အမွ်စီၾကိတ္၍ လိမ္းပါ။
• မီးယပ္ေခါင္းကိုက္ေဆးနည္း.............ဒန့္သလြန္ၿမစ္ ၊ ငရုတ္ေကာင္း ၊ ပန္းနု ၊ လင္းနု ၊ ကုကၠိဳေၿခာက္ အမွုန့္ၿပဳ၍ ရွူေပးပါ။
• ဘင္နာေဆးနည္း...............ကံ့ေကာ္ ၊ ၾက္တက္ ၊ ခဲမတိုကို ေသြး၍ သုတ္လိမ္းပါ။ မဲဇလီရြက္ ၊ ကန့္ခ်ဳပ္နီ ၊ ခ်င္းစိမ္း ၊ စရို ၄ပါးကို ၿပဳတ္က်ိဳး၍ ေသာက္ပါ။
• ဘရင္ဂ်ီနာ ေဆးနည္း................ေပါင္ၿခံတြင္ ေပါက္ေနေသာ အနာကို ကေလသီး ၊ ေရွာက္ရြက္ ၊ နဘဲရြက္ သမန္းက်ားၿမစ္တိုကို ေသြး၍ သုတ္လိမး္ပါ။
• ဘရင္ဂ်ီနာ ေဆးနည္း....................ထမင္းသိုး ၊ ကြမ္းသီး ၊ ၾကက္ေခ်း ၊ ရွားေစး ၊ မန္က်ည္မွည့္ ၊ အက်ြမ္းေလွာ္ အမွုန္ၿပဳ အနာမွာ ၿဖဴေပးေလ။ ေခြးေလးၾကက္ေမာက္ ပဥၥငါးပါးကို ၿပဳတ္ ဖန္ရည္ေဆးပါ။ (ထမင္းသိုးနွစ္ဆထည့္ပါ)
• ဖားၿပဳတ္ကိုက္ ေဆးနည္း...........ခူဆံၿမစ္ကို ေရက်က္ေအးနွင့္ ေသြးၿဖင့္ သုတ္ၿပီ အုတ္ခဲနွင့္ ဖိထားပါေလ။
• ဖားၿပဳတ္ဥ အဆိပ္ေၿဖနည္း.......ဖားၿပဳတ္ဥကို စားမိေသာ္ ၿပည္ပန္းေရႊၿမစ္ကို ေသြး၍ ေသာက္ပါ။
• ခရုသင္းေပ်ာက္ေဆးနည္း..... ငွက္ေပ်ာပင္၏ ပဥၥငါပါးအားၿပာခ်၍ နႏြင္းနွင့္လူးေပးပါ။
• နားၿပည္ယိုေပ်ာက္ေဆးနည္း..... ငုရြက္၊ေၾကာင္ပန္းရြက္နွစ္မ်ိဳးကိုအရည္ညစ္၍ နားက်ပ္ေပးပါ။
• နားေလထြက္ေပ်ာက္ေဆးနည္း.... ေၾကာင္လွ်ာသီးနုနုကိုသံပရာရည္လက္သုပ္လုပ္၍စားပါ။
• နွင္းခူေပ်ာက္ေဆးနည္း.... ငါးခူေခါင္းကိုၿပာက်ေအာင္မီးဖုတ္ၿပီး ေရနံေခ်းၿဖင့္နယ္၍လိမ္းေပးပါ။
• လိပ္ေခါင္းေပ်ာက္ေဆးနည္း...... တရုတ္စကားပင္ အၿမစ္ကို က်ိဳ၍ေသာက္ပါ။
• ေလထိုးေလေအာင့္ ေပ်ာက္ေဆးနည္း.... ေခြးေတာက္ရြက္ကို ဟင္းခါးခ်က္၍ ေသာက္ပါ။
• ဝမ္းကိုက္ေပ်ာက္ေဆးနည္း...... ငုရြက္ကိုဟင္းခ်က္စားပါ။ေၾကာ္စားပါ။
• ေသြးတိုးေရာပါေပ်ာက္ေဆးနည္း.... ၾကက္သြန္ၿဖဴကိုေန့စဥ္စားသံုးေပးပါ။
• အသည္းေရာင္ အသားဝါေပ်ာက္ေဆးနည္း... ငုပင္၏ ပဥၥငါပါးကို သံုးခြက္တစ္ခြက္ က်ိဳ၍ေသာက္ပါ။
• ၾကြက္နို့့ေပ်ာက္ေဆး... ခ်င္းတက္ကိုထိပ္ဘက္မွဓားၿဖင့္လွီးပါ။ထိုလွီးထားေသာေနရာအားထံုးၿဖင့္တို့ၿပီးၾကြက္နုိ့ေပၚမွာၿဖည္းၿဖည္း ခ်င္းပြတ္ေပးပါ။ၾကြက္နို့ကတၿဖည္းၿဖည္းပါးသြားပါမည္။..